czwartek, 19 sierpnia 2021

Getta

Od jesieni 1939 roku władze hitlerowskie rozpoczęły na terytoriach okupowanych organizować getta. Były to izolowane zamknięte dzielnice w miastach lub ośrodki miejskie i wiejskie, przeznaczone wyłącznie dla Żydów (niemiecki. judische Wohnbezirke). Getta były skrajnym przykładem niemieckiej polityki dyskryminacji rasowej i środkiem eksterminacji ludności żydowskiej.

Inicjatorem tworzenia gett był szef Sipo (Sicheritspolizei, policja bezpieczeństwa III Rzeszy, wspólna nazwa dla tajnej policji politycznej /Gestapo/ i kryminalnej /Kripo/) i SD (Sicherheitsdienst, organ kontrwywiadu i wywiadu, tworzący z tajną policją polityczną /Gestapo/ i kryminalną /Kripo/ państwowy aparat bezpieczeństwa III Rzeszy, przemianowany 27 września 1939 roku na RSHA - Reichssicherheitshauptamt, Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy) generał Reinhard Heydrich. Był on współtwórcą obozów koncentracyjnych i jednym z głównych organizatorów masowych mordów przeciwników politycznych Hitlera w Niemczech. 21 września 1939 roku Heydrich wydał specjalną instrukcję podległym mu organom SD, SS i policji, w sprawie organizacji gett żydowskich. Z inicjatywą tworzenia gett występowali także lokalni przywódcy NSDAP, cywilna administracja terytoriów okupowanych, Wermacht i działacze mniejszości niemieckiej.

Getta podlegały władzom administracji ogólnej (wydziałom przesiedleń w urzędach szefów dystryktów i bezpośrednio komisarzom dzielnic żydowskich) oraz policji bezpieczeństwa (Referatowi IV B 4 do spraw żydowskich w RSHA i jego odpowiednikom w poszczególnych dystryktach). Organami pomocniczymi były Judenraty i policja gettowa. Zajmowały się ona pomniejszymi sprawami administracyjnymi wewnątrz getta. Policja żydowska ułatwiała Niemcom eksterminację ludności gett, między innymi przez utrzymywanie jej w psychozie bierności.
Pierwsze getto założono na okupowanych ziemiach polskich, w mieście Piotrków Trybunalski (październik 1939 roku). Następne były getta w Puławach i Radomsku (grudzień 1939 rok), Jędrzejowie (marzec 1940 rok). Następne tworzono w Łodzi, Warszawie, Lublinie, Krakowie i Radomiu.

Początkowo getta miały charakter otwarty, jednakże za przekraczanie ich granic groziły surowe kary. Od 1940 roku getta zostały całkowicie zamknięte. Ich teren otoczono murami lub drutem kolczastym. Ludność żydowską stłoczono na bardzo małej powierzchni (7-10 osób na jedną izbę mieszkalną), nie zapewniając jej żadnych warunków przeżycia. Wcześniej ograbiona z majątku, ludność była dziesiątkowana przez epidemie chorób zakaźnych (tyfus plamisty) i głód. Opuszczanie getta karane było karą śmierci.

Źródło: