Pesia Zylberszac

 

Pesia Zylberszac

hebr. matka Szlamy, Pesia

Źródło:
https://photos.yadvashem.org/photo-details.html?language=en&item_id=9687965&ind=256

Not with ink, but with blood and tears

Yitzhak Meir Kluska came from a large traditional Jewish family in Jedrzejow, Poland. His occupation as furrier and tailor saved his and his younger brother Chaskel’s life when the Nazis occupied their town and they were assigned to forced labour. As the deportations which had already claimed their family continued, Yitzchak Meir and Chaskel went into hiding, entering a dug-out claustrophobic bunker which eventually harboured seven souls. During his two years in hiding, Yitzchak Meir kept a diary. This rare testimony, which captures the immediacy of his suffering, was recently donated to the Jewish Holocaust Centre by his daughter Genia Janover, and daughter-in-law, Judy Kluska, wife of Jack Kluska z”l.

Now within the Jewish Holocaust Centre (JHC) Collection, this precious diary describes the singular and collective suffering experienced by Jewish people under Nazi oppression. It also provides evidence against the cynicism of Holocaust deniers who seek to minimise victim numbers and diminish their suffering. As such, it transcends its personal and family significance, and is an important contribution to Holocaust history.

- Dr Anna Hirsh, Senior Archivist

Źródło:
http://www.jhc.org.au/news-and-events/centre-news-magazine/item/646-centre-news-september-2018.html

http://www.realfp.com.au/not-with-ink

Kolejność dostarczania samochodów i motocykli - 1932

Ogłoszenie Starosty Powiatowego Jędrzejowskiego z dnia 23 listopada 1932 r. o ustaleniu kolejności dostarczania samochodów i motocykli w 1933 r. na rzecz wojska w czasie pokoju.

Na podstawie § 4 i 8 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Ministra Spraw Wojskowych z dnia 29 lipca 1930 r., wydanego w porozumieniu z Ministrami Skarbu i Robót Publicznych o obowiązku dostarczania jako środków przewozowych na rzecz wojska w czasie pokoju samochodów, motocykli i rowerów (Dz.U. R. P. Nr 58, poz. 470) ogłaszam ustaloną na rok 1933 następującą listę kolejności osób, obowiązanych do dostarczania samochodów i motocykli na rzecz wojska w czasie pokoju:

(...) 

[poz.] 10

Imię i nazwisko posiadacza środka przewozowego: M.J. Werdygier i B-cia Szpilberg 

Nr rejestracyjny: KL 2668

Tonaż: 1 ½ t. 12 os

 

Rodzaj pojazdu:  półcięż. 

 

Ilość cylindrów: 4

Uwagi: samoch.

 

(...)

 

[poz.] 13 

Imię i nazwisko posiadacza środka przewozowego: Fajgenblat Moszek

Nr rejestracyjny:  KL 1640

Tonaż:  1 ½ t.

 

Rodzaj pojazdu:   osob.  

 

Ilość cylindrów:6

Uwagi: samoch.

 

(...)

 

Źródło / source:

https://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/398588/PDF/NDIGCZAS003501_1932_032_0018.pdf

Drukarnia - Mordkowicz Zygmunt

 

Drukarnie:

(...)

Mordkowicz Zygmunt - Jędrzejów, Pińczowska 8

(...)

Źródło / source:

"Kalendarz przemysłu i handlu województw lubelskiego, kieleckiego i Kresów Wschodnich na rok 1925"

https://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/376347/NDIGCZAS017529_1925.pdf

Wybory do Rady Miejskiej 1918 - 4/4

 (...)

Do Rady Miejskiej kandydowały następujące osoby (pozycje 1-6: kandydaci na radnych, pozycje 7-12: kandydaci na zastępców radnych):

(...)

Kuria czwarta: (…) Lista komitetu żydowskiego pierwszego: 1. Mordka Nachtynger, 2. Henryk Probołowski, 3. Natan Tenenbaum, 4. Dawid Rytterband, 5. Abram Jakub Goldman, 6. Mordka Zilbersztajn, 7. Josek Sternszys, 8. Mosze Podolski, 9. Chaim Icek Śledzik, 10. Jankiel Śledzik, 11. Josek Rozenholc, 12. Szulim Majer Rubinstein

Wybory przeprowadzono na przełomie września i października 1918 r. Nie znamy jednak ich wyników, gdyż nie zachowały się dokumenty z tego czasu.

(...)

Źródło / source:

"I wojna światowa w rejonie Jędrzejowa 1914-1918" - zbiór materiałów i informacji dotyczących I wojny światowej w rejonie Jędrzejowa, opracowanie: Marek Galant

https://docplayer.pl/107756783-Opracowanie-marek-galant.html

Wybory do Rady Miejskiej 1918 - 3/4

(...)

Do Rady Miejskiej kandydowały następujące osoby (pozycje 1-6: kandydaci na radnych, pozycje 7-12: kandydaci na zastępców radnych):

(...)

Lista komitetu żydowskiego drugiego: 1. Lejb Hamburgier (52 lata), 2. Moszek Nuta Weinreich (58), 3. Izaak Brandes (40), 4. Naftula Wdowiński (40), 5. Chaim Enoch (58), 6. Mordka Frucht (37), 7. Moszek Gotlieb (32), 8. Beniamin Ferens (40), 9. Kałma Helberg (46), 10. Izrael Bojgen (52), 11. Moszek Sankowicz (42), 12. Szlama Dawid Minc (42).

(...)

Źródło / source:

"I wojna światowa w rejonie Jędrzejowa 1914-1918" - zbiór materiałów i informacji, opracowanie: Marek Galant

https://docplayer.pl/107756783-Opracowanie-marek-galant.html

Wybory do Rady Miejskiej 1918 - 2/4

(...)

Do Rady Miejskiej kandydowały następujące osoby (pozycje 1-6: kandydaci na radnych, pozycje 7-12: kandydaci na zastępców radnych):

(...)

Lista komitetu żydowskiego pierwszego: 1. Izrael-Dawid Zelcer, 2. Jakub Skórecki, 3. Izaak Ickowicz, 4. Boruch Manela, 5. Chaim Breslauer, 6. Jakub Horowicz, 7. Szlama Dutkiewicz, 8. Zajnwel Skórecki, 9. Jakub Rajzman, 10. Szoel Enoch, 11. Szlama Dykierman, 12. Henoch Rajzman;

(...)

Źródło / source:

"I wojna światowa w rejonie Jędrzejowa 1914-1918" - zbiór materiałów i informacji, opracowanie: Marek Galant

https://docplayer.pl/107756783-Opracowanie-marek-galant.html

 

Wybory do Rady Miejskiej 1918 - 1/4

(...)

Wybory do Rady Miejskiej

Zgodnie z ordynacją z 5 marca 1918 r., wybory miała nadzorować komisja wyborcza. W Jędrzejowie w jej skład wchodzili: komisarz wyborczy Henryk Majssa, Feliks Przypkowski, Michał Laskowski, Stanisław Pakaszewski, Jan Łagiński i Lejb Hamburgier. Do zadań tego grona należało m.in. nadzorowanie przebiegu wyborów oraz rozpatrywanie potencjalnych skarg. Przygotowanie wyborów spoczywało na magistracie. W pierwszej kolejności należało przygotować listy osób uprawnionych do głosowania w poszczególnych kuriach. W Jędrzejowie znalazło się na nich ogółem 1620 mężczyzn w wieku powyżej 25 lat, z tym, że do kurii pierwszej zaliczono 590 osób, do kurii drugiej 421, do kurii trzeciej 24 i do kurii czwartej 585 osób. W każdej kurii wybierano po sześciu radnych. Jak wynika z protokołu posiedzenia komisji wyborczej z 5 sierpnia 1918 r. wpłynęły dwa protesty odnośnie list wyborców. Jeden z dwóch żydowskich komitetów wyborczych twierdził, że listy te są niepełne i zawierają błędy. Przedłożono więc wykaz osób pominiętych, na którym umieszczono 127 nazwisk, głównie Żydów. Ponadto komitet żydowski przedstawił listę 199 osób, które jego zdaniem błędnie zostały zapisane w kurii pierwszej, choć powinni być ujęci w kurii czwartej (jako osoby trudniące się rzemiosłem lub bez zajęcia). Komisja wyborcza odrzuciła oba wnioski. Odnośnie listy osób pominiętych w spisach wyborców uznano, że żydowski komitet wyborczy nie przedstawił dowodów, że miały one prawo do głosowania. W przypadku wniosku o przeniesienie 199 osób z kurii pierwszej do czwartej uznano, że nie ma do tego podstaw, gdyż listy wyborców sporządzono poprawnie. Skargę wniósł także chrześcijański komitet wyborczy, ale w tym wypadku żądano przeniesienia konkretnych osób między kuriami. Większością głosów komisja wyborcza przychyliła się do tej prośby. Zgodnie z ordynacją wyborczą, prawo zgłaszania list ubiegających się o stanowisko radnego i ich zastępców posiadały komitety założone przez mieszkańców. W Jędrzejowie powstały trzy takie: jeden komitet chrześcijański i dwa żydowskie. Pełnomocnikami Komitetu Wyborczego Chrześcijańskiego byli: Stanisław Pakaszewski i Michał Laskowski. Z kolei dwa konkurujące ze sobą komitety żydowskie reprezentowali: pierwszy Dawid Zelcer i Mojżesz Tenenbaum oraz drugi Moszek Josek Werdiger i Emanuel Gottlieb. Termin zgłaszania list kandydatów upływał 2 września 1918 r. Trzy jędrzejowskie komitety wyborcze zgłosiły łącznie siedem list, przy czym aż trzy z nich w kurii pierwszej. Cztery listy zgłosił Komitet Wyborczy Chrześcijański, a trzy oba komitety żydowskie.

(...)

Źródło / source:

"I wojna światowa w rejonie Jędrzejowa 1914-1918" - zbiór materiałów i informacji, opracowanie: Marek Galant

https://docplayer.pl/107756783-Opracowanie-marek-galant.html

Icek Brajtbart

Poszukiwani świadkowie i informacja ze śledztwa w sprawie zamordowania w latach 1939 – 1945 w tzw. zakładzie eutanazji w Hartheim koło Linzu (Republika Austrii) nieustalonej liczby obywateli polskich.

Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie prowadzi śledztwo w sprawie zamordowania w latach 1939 – 1945 w tzw. zakładzie eutanazji w Hartheim koło Linzu (Republika Austrii) nieustalonej liczby obywateli polskich, w szczególności chorych i niezdolnych do pracy więźniów obozów koncentracyjnych w Mauthausen, Dachau, Gusen i innych (...).

Lista ujawnionych osób zamordowanych w Hartheim:

(...)

90) Brajtbart Icek, nr obozowy 31252, ur. 20.10.1919 r. w Jędrzejowie, transport 12.10.1942 r.

Źródło / source:

https://ipn.gov.pl/pl/sledztwa/poszukiwani-swiadkowie/24158,Poszukiwani-swiadkowie-i-informacja-ze-sledztwa-w-sprawie-zamordowania-w-latach-.html

Jędrzejowska Tora w Pińczowie

Fragment Tory pochodzący z synagogi Jędrzejowie, około 1930 r.; fot. Wojciech
Bałabański

(...)

Muzeum Regionalne w Pińczowie zgromadziło w swoich zbiorach judaika, które należą do Działu Artystyczno-Historycznego. Ogólny zasób zabytków kultury żydowskiej skatalogowanych w Księdze Inwentarzowej Działu Artystyczno-Historycznego wynosi 87. W Księdze Depozytów figuruje Tora z synagogi w Jędrzejowie. Większość obiektów została zakupiona od osób prywatnych.

(...)

W muzeum znajduje się też obszerniejszy fragment Tory z okresu międzywojennego, pochodzący z jędrzejowskiej synagogi. Zawiera on Księgę Rodzaju (Bereszit), Księgę Wyjścia (Szemot) i część
Księgi Kapłańskiej (Wajikra).

Źródło / source:

Judaica w Muzeum w Pińczowie - Renata Urban, Studia Muzealno-Historyczne 8, 161-173, 2016

https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Studia_Muzealno_Historyczne/Studia_Muzealno_Historyczne-r2016-t8/Studia_Muzealno_Historyczne-r2016-t8-s161-173/Studia_Muzealno_Historyczne-r2016-t8-s161-173.pdf

Asygnata

 

Asygnata na wykonanie bramy wjazdowej na cmentarz żydowski w Jędrzejowie

 

Asygnatariusz Gminy Wyzn. Żyd. w Jędrzejowie

str. ks. k. No 20

Grzebiet asygnaty Nr 2394

Imię nazwisko i adres: stolarz Judka Jakubowicz

tytułem: za zrobienie bramy wjazdowej na cmentarz

kwota: 17 zł, - gr.

Jędrzejów, dn. 7/8 1931 r. 

Przewodniczący [podpis]

Źródło / source:

Andreovia.pl

Tabliczka

(...)

Z rozmontowanej ostatnio wystawy „Cystersi w Polsce” widzieliśmy również małą tabliczkę, na której wyryty napis powiada: „Ossa et cineres beati Vincenti Catlubonis, ordinis cistertie A. D. 1633 19 Augusti hic deposita”. Tabliczka jest mała jak czekolada, wykonana z ołowiu czy jakiegoś stopu. Najciekawsza jest historia tej tabliczki. Kiedy kości i szczątki uczonego kronikarza złożono w małej srebrnej trumnie, tabliczkę schowano w zakamarkach klasztoru. A kiedy klasztor zlikwidowano, ślad po niej zaginął. Nie na długo. W roku 1859 znalazła się u Riterbanda, pierwszego Żyda, który osiedlił się w Jędrzejowie; przeznaczona była jako ołów do przetopienia. Przechodził ulicą Krzywe Koło Piotr Andrzej Przypkowski, który był właśnie z wojny krymskiej powrócił. Pan Riterband odprzedał tabliczkę za rubla. Riterband, kiedy się wzbogacił, ożenił się z córką samego rabina Birenstocka [Birensztoka - przyp. MM]. Tabliczka znalazła się w zbiorach rodziny Przypkowskich.

Dziwne są dalsze dzieje nie tyle tabliczki, ile ludzi, którzy mieli z nią coś wspólnego. Oto syn Andrzeja Piotra został żydowskim sędzią pokoju w 1931 roku. Wielka delegacja z brodami i w jarmułkach wtargnęła do domu nr 8 przy Rynku, gdzie mieszkał doktor Feliks, i uroczyście wręczyła mu Torę wydrukowaną w Jerozolimie, z jego nazwiskiem, jako rabina, wydrukowanym na pierwszej stronie. Oczywiście nazwisko przekręcono w Ziemi Świętej na „Przypkawski”, ale to podobno dlatego, że w hebrajskim nie ma litery „o”. Żydzi umyślili sobie, że w dobie antysemickiej sanacji lepiej spory między sobą rozstrzygać przed kimś, do kogo mają zaufanie. Biedzili się długo, aż upatrzyli sobie doktora Feliksa. I doktor Feliks przysiągł na Torę, potem przez lata pełnił niejako funkcję rabina w mieście Jędrzejowie... Natomiast potomkowie pana Riterbanda i rabinówny Birenstock zdołali przetrwać okupację i zamiast żelaznego handelku na Krzywym Kole mają w Paryżu wspaniały magazyn i hurtownię. Tak więc teraz w Paryżu kolejny Przypkowski, Tadeusz, bywa gościem, oni zaś są gospodarzami.

(...)

Źródło / source:

Ostatki staropolskie - Janusz Roszko, Stefan Bratkowski. Warszawa 1966 - wyd. Czytelnik