str. 235
Spisywane na potrzeby ksiąg pamięci teksty wspomnieniowe dotyczące powojennych relacji polsko-żydowskich mają wszelkie zalety i wady charakterystyczne dla źródeł o charakterze narracyjnym. Warto przy tym pamiętać, że księgi tworzono zazwyczaj dla niewielkiego, wewnętrznego kręgu odbiorów, a ich głównymi adresatami byli najczęściej albo członkowie ziomkostwa, albo inne osoby w różny sposób związane z miejscowością, której poświęcono konkretną publikację. Drukowano je zwykle w niewielkim nakładzie i spisywano przede wszystkim w językach jidysz i hebrajskim, co ograniczało zasięg potencjalnych czytelników do osób władających tymi językami, czyli w praktyce do Żydów. Hermetyczności tego rodzaju wydawnictw sprzyjał dodatkowo ich półoficjalny obieg i ograniczona dystrybucja, a także to, że aż 95 procent z nich opublikowano zaledwie w trzech państwach: Palestynie (Izraelu), Stanach Zjednoczonych i Argentynie (w Polsce wydrukowano jedynie dwie księgi)105. W odróżnieniu zatem od publikacji ukazujących się np. w powojennej Polsce, przekaz zawarty w księgach charakteryzuje się większą otwartością, wynikającą głównie z braku zewnętrznej cenzury czy też innych barier (np. obaw o reakcję odbiorcy chrześcijańskiego), ograniczających swobodę zarówno w doborze opisywanych wydarzeń, jak i ferowanych sądów oraz wygłaszanych opinii. Brak ograniczeń
105 Adam Kopciowski, Wstęp [w:] Księgi pamięci gmin żydowskich. Bibliograia/Jewish Memorial Books. A Bibliography, red. Adam Kopciowski, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2008, s. 9–11.
str. 236
natury ideologicznej umożliwiał niektórym autorom – nieprzychylnie ustosunkowanym do reżimu panującego w Polsce po zakończeniu wojny – wyrażanie negatywnych opinii o kierunku zmian politycznych w kraju, indolencji nowej władzy w sprawach żydowskich czy wręcz odpowiedzialności jej niektórych przedstawicieli za przypadki przemocy antyżydowskiej. Rozczarowanie systemem politycznym i nową, „demokratyczną” Polską widoczne jest przede wszystkim w księgach wydanych w Izraelu i wśród autorów silnie identyfikujących się z poglądami syjonistycznymi. Oceniali oni źle nie tylko panujący w kraju ustrój, lecz także aktywność uległych wobec władzy instytucji żydowskich, a zwłaszcza odgrywającą wśród nich kierowniczą rolę żydowskiej Frakcji PPR. Izrael Gortman w księdze Jędrzejowa określił ją mianem „Jewsekcji”, przypisując jej jednocześnie rozmaite działania wrogie wobec własnej społeczności106.
106 Gortman, Jendrzew erew ir churbn un noch im, s. 203.
Źródło:
Przemoc antyżydowska w powojennej Polsce w świetle ksiąg pamięci - Adam Kopciowski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz